មើលកូដរបស់ អ៊ីដ្រូស្តាទិច

[[ឯកសារ:BernoullisLawDerivationDiagram.svg|right|300px]]
'''អ៊ីដ្រូស្តាទិច'''ជាការសិក្សាពី[[សន្ទនីយ៍]]គ្មាន[[ចលនានៅក្នុងរូបវិទ្យា|ចលនា]]។ ផ្នែកនៃ[[រូបវិទ្យា]]នេះត្រូវបានបង្កើតដោយ[[អាកស៊ីម៉ែដ]]។ អ៊ីដ្រូស្តាទិចគ្រាន់តែជាផ្នែកសមញ្ញបំផុតមួយរបស់[[មេកានិចនៃសន្ទនីយ៍]] ប៉ុន្តែវាមានអ្វីជាច្រើនដែលយើងចាំបាច់ស្វែងយល់ពីវា។

== សំពាធនៅក្នុងសន្ទនីយន៍ ==
តាមរយៈការពិសោធន៍ យើងសង្កេតឃើញថាសំពាធនៅក្នុងទឹកអាស្រ័យតែនឹងជំរៅនិងមិនអាស្រ័យនឹងទិសដៅទេ។ ជាក់ស្ដែង បើយើងយកប្រអប់រឹងចំហមាត់មួយ ដែលនៅលើមាត់នោះយើងពាសសន្ទះយឺតមួយ។ ប្រអប់នេះមានផ្ទុកខ្យល់ដែលមានសំពាធស្មើនឹង[[សំពាធបរិយាកាស]]។ ប្រសិនបើយើងយកប្រអប់នោះដាក់ក្នុងទឹក យើងនឹងឃើញថាសន្ទះនោះផតចូលក្នុង។ នេះបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថាសំពាធរបស់ខ្យល់ក្នុងប្រអប់និងសំពាធរបស់ទឹកខុសគ្នា។ ជាពិសេសទៅទៀតបើគេដាក់ប្រអប់នោះកាន់តែជ្រៅ កំរិតផតកាន់តែខ្លាំង ដែលបញ្ជាក់ថាសំពាធអាស្រ័យនឹងជំរៅ។

''សន្មត៖ នៅក្នុងឧទាហរណ៍ដូចតទៅ យើងកំនត់យកអ័ក្សឈរមានទិសដៅចុះក្រោម (z កើនកាលណាគេចុះក្រោម)''
=== ករណីដែល[[សន្ទនីយ៍]]មិនអាចរួមបានមួយ នៅនឹងថ្កល់ក្នុងដែនទំនាញដីឯកសណ្ឋាន ===
សន្ទនីយ៍មិនអាចរួមបាន អាចបញ្ជូនអំពើកំលាំងស្មើសាច់ល្អ។ សំពាធនៅជំរៅ z ជាផលបូកនៃសំពាធ P<sub>0</sub> ដែលមានអំពើលើផ្ទៃលើ ជាមួយ[[ទំងន់]] p នៃសសរសន្ទនីយ៍ដែលនៅលើបន្ទះយឺត។

ឧបមាថាសន្ទះមានផ្ទៃដេកនឹងបែរទៅលើ និងយក S ធ្វើជាក្រលាផ្ទៃរបស់វា។ សសរសន្ទនីយ៍ដែលនៅពីលើវាមានមាឌ S·z និងមាន[[ម៉ាស់]] ρ·S·z ដែល ρ ជា[[ម៉ាស់មាឌ]]របស់សន្ទនីយ៍។ ទំងន់របស់សសរសន្ទនីយ៍គឺ៖
:<math>p = \rho \cdot g \cdot (S \cdot z)</math>
ដែល g ជា[[សំទុះទំនាញផែនដី]]។ ដូចនេះ សន្ទះនោះរងនូវកំលាំង F
:<math>F = P_0 \cdot S + \rho \cdot g \cdot (S \cdot z)</math>
ដូច្នេះសំពាធសរសេរ៖
:<math>P = \frac{F}{S} = P_0 + \rho \cdot g \cdot z</math>

គឺបំរែបំរួលរបស់សំពាធជាអនុគមន៍នៃជំរៅនោះហើយ ដែលបង្កើតអោយមាន[[ដំនោលអាកស៊ីម៉ែដ]]។
=== សំពាធបរិយាកាស ===
ប្រសិនបើគេចាត់ទុកខ្យល់ថាជា[[ឧស្ម័នបរិសុទ្ធ]] នោះគេបានសំពាធបរិយាកាសនៅរយៈកំពស់ z និងកំនត់ដោយរូបមន្ត៖
:<math>P(z)=P_{0} \cdot e^{-\dfrac{mg}{KT} \cdot z}</math>
ដែល
:<small>P<sub>0</sub> ៖ សំពាធនៅលើផ្ទៃដី<br />m ៖ ម៉ាស់របស់អាតូមខ្យល់<br />K ៖ [[ថេរបុលស្មាន់]] , K=1,38.10<sup>-23</sup> J/K<br />T ៖ សីតុណ្ហភាពដាច់ខាតគិតជា K ([[កែលវិន]])</small>

== បារ៉ូម៉ែត ==
យើងយកបំពង់មួយដែលមានបាតបិទជិត ជ្រលក់ទាំងស្រុងចូលក្នុងអង្គធាតរាវមួយ បន្ទាប់មកយើងបញ្ឈរវាដោយយកបាតបិទជិតដាក់ឡើងលើ និងមាត់ចំហដាក់ត្រាំក្នុងអង្គធាតុរាវដដែល។

សំពាធរបស់បរិយាកាសដែលមានអំពើលើផ្ទៃអង្គធាតុរាវ ជួយទ្រអង្គធាតុរាវនៅក្នុងបំពង់នោះ។ ប្រសិនបើបំពង់នោះមានទំហំធំគួរសម នោះគេទទួលបាន[[សុញ្ញាកាស]]នៅពីលើសសរអង្គធាតុរាវក្នុងបំពង់ (តាមការពិត គេឃើញថាមានចំហាយអង្គធាតុរាវដ៏តិចតួចដែលមានសំពាធទាប ស្មើនឹង[[សំពាធចំហាយឆ្អែត]])។

ដោយវាស់កំពស់ h របស់សសរអង្គធាតុរាវ គេអាចកំនត់សំពាធបរិយាកសតាមរូបមន្ត៖
:<math>\, P_0 = \rho \cdot g \cdot h</math>

កំពស់នោះមានតំលៃប្រហែល ១០ m ក្នុងករណីដែលអង្គធាតុរាវនោះជាទឹក និង ៧៦ cm ក្នុងករណី[[បារ៉ត]]។ នេះជាគោលការណ៍របស់[[បារ៉ូម៉ែត]]។

== ករណីពិត ==

កាលណាគេនិយាយពីបំរែបំរួលកំពស់ គេមិនអាចចាត់ទុកទំនាញផែនដី ថាថេរបានទេ។ ដូច្នេះ g អាស្រ័យនឹង z។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រសិនបើសន្ទនីយ៍នោះជាឧស្ម័ន គេមិនអាចចាត់ទុកវាថាជាអង្គធាតុមិនអាចរួមបាន បានទេ។ ហេតុនេះ ρ ក៏អាស្រ័យនឹង z ដែរ។ ប៉ុន្តេដោយសារបំរែបំរួលរបស់ ρ នេះវាមិនសូវខ្លាំង ប្រសិនបើសំពាធមិនសូវប្រែប្រួល គេអាចចោលវាបានក្នុងករណី z មិនសូវប្រែប្រួលប៉ុន្មាន។

ចំពោះបំរែបំរួលដ៏តូច dz របស់ z, គេអាចសរសេរ៖
:<math>P(z+dz) = P(z) + \rho(z) \cdot g(z) \cdot dz</math>
ធ្វើ[[អាំងតេក្រាល]]វាទៅ៖
:<math>P(z) = P(z_0) + \int_{z_0}^z \rho(z) \cdot g(z) \cdot dz</math>

ប្រសិនបើយើងស្គាល់ពីប្រភេទឧស្ម័ននោះ ឧទាហរណ៍ជា [[ឧស្ម័នបរិសុទ្ធ]] នោះ ចំពោះ[[ម៉ាស់]] m នៃឧស្ម័នដែលគេអោយ យើងអាចរកទំនាក់ទំនងរវាងមាឌ V ជាមួយសំពាធ P និងទំនាក់ទំនងរវាង[[ម៉ាស់មាឌ]] ρ ជាមួយ[[សំពាធ]] P ៖
:<math>\rho = \rho_0 \cdot \frac{P}{P_0}</math>
ប្រសិនបើ ρ<sub>0</sub> និង P<sub>0</sub> ជាតំលៃនៅរយៈកំពស់ z<sub>0</sub> ពីគោលប្រព័ន្ឋ។

== សូមមើលផងដែរ ==
* [[ច្បាប់ប៉ាស្កាល់]]
* [[ច្បាប់បែរនុយយី]]
* [[ច្បាប់តូរីឆិលី]]

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រូបវិទ្យា]]